به نقل از جهان صنعت : گروه معدن- بعد از محدودیتهای مصرف برق، مدتی است که چالش تامین گاز به مهمترین مساله زنجیره فولاد تبدیل شده و حتی شاهد کاهش تولید در برخی از حوزهها هستیم. گفته میشود از بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعب مصرف گاز کشور در روز تنها حدود ۳۰ میلیون مترمکعب آن مربوط به صنعت فولاد است، یعنی چیزی کمتر از پنج درصد! اما با همین سهم اندک مسوولان مربوطه وقتی تامین گاز در کشور محدود میشود، فورا گاز صنایع معدنی و فولادی را قطع میکنند! این در حالی است که وقتی صنایع فولادی به دلیل کاهش تامین گاز دچار افت تولید شوند، صنایع پاییندستی آن مانند خودروسازی، لوازم خانگی، نفت و گاز، ساختوساز و… هم دچار مشکل میشوند.
به باور کارشناسان قطع گاز صنایع معدنی و فولادی، یک بازی باخت- باخت برای دولت و شرکتهای فولادی است، به طوری که ۵۵ روز قطعی گاز صنعت فولاد باعث میشود که ۱۲ تا ۱۴ درصد از برنامه تولید فولاد عقب بمانیم. با قطع گاز، صادرات فولادیها کاهش مییابد و در بازار ارز، دچار بیثباتی میشویم.
این مساله در شرایطی اتفاق میافتد که ایران از نظر ذخیره گاز دومین کشور دنیا است. به این ترتیب برخی باور دارند اگر سرمایهگذاری لازم در این حوزه صورت گیرد مشکلی در این خصوص نخواهیم داشت، اما برخی از کارشناسان نیز باور دارند که واردات گاز راه مناسبی برای رفع چالش تامین گاز است.
با توجه به اینکه گاز در صنعت فولاد جایگزینی ندارد و این صنعت یک صنعت پیشران است، در نتیجه اتخاذ سیاست مناسب شرط حل مشکل است. بر همین اساس در سمیناری تخصصی با عنوان چالش گاز در زنجیره فولاد که با حضور مدیران کلیدی وزارت صمت، وزارت نفت، رییس کمیسیون صنایع مجلس و مدیران عامل شرکتهای فولادی و معدنی برگزار شد، این موضوع اعلام شد که مجلس و شرکت ملی گاز آماده کمک به تامین گاز صنعت فولاد هستند.
وعدههایی که عملی نشد
کارشناسان فولادی نیز در این نشست با انتقاد از اینکه به وعدهها عمل نشده، مطرح کردند: ده سال پیش مسوولان حوزه گاز مطرح کردند که ظرفیت گاز دو برابر شده بنابراین انتظار میرفت پس از این ده سال مجدد شاهد افزایش ظرفیت اینچنینی باشیم که نشد! آنها از مسوولان وزارت نفت و صمت درخواست کردند که در اعمال محدودیتهای مصرف گاز، انصاف و عدالت را رعایت کنند و بار محدودیت را بر دوش یک صنعت خاص نیندازند. آنها انتظار دارند که اعمال محدودیت باید بهصورت برنامهریزیشده و هدفمند باشد تا در شرایط اضطراری کمبود گاز، کمترین آسیب به صنایع و اقتصاد کشور وارد شود.
محورهای این سمینار یکروزه شامل پشتیبانی و مانعزدایی از تولید در زنجیره فولاد با تامین پایدار گاز، چشمانداز وضعیت تامین پایدار گاز صنایع انرژیبر در پنج سال آینده (تولید و تقاضا)، تاثیر افزایش نرخ گاز در رقابتپذیری زنجیره فولاد ایران (از معدن تا محصولات نهایی)، میزان تاثیرپذیری صنایع فولاد از محدودیتهای تامین گاز، ابعاد سرمایهگذاری صنایع فولادی و معدنی در صنعت گاز بود.
ضربه به صنایع پاییندستی فولاد
بر همین اساس بهرام سبحانی رییس انجمن فولاد گفت: با وجود رشد ظرفیت تولید فولاد در ایران، متاسفانه در زمینه تامین برق در تابستان امسال با مشکل مواجه شدیم و تولید کاهش یافت. رییس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران افزود: بلافاصله در فصل سرما نیز با محدودیت گاز هم مواجه شدهایم که این محدودیت میتواند مجددا به محدودیت تامین برق هم منجر شود.
وی ادامه داد: از بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعب مصرف گاز کشور در روز، فقط حدود ۳۰ میلیون مترمکعب آن مربوط به صنعت فولاد است، یعنی کمتر از پنج درصد اما با همین سهم اندک وقتی تامین گاز در کشور محدود میشود، فورا گاز صنعت فولاد را قطع میکنند. سبحانی گفت: وقتی فولاد مبارکه یا ذوبآهن اصفهان به دلیل کاهش تامین گاز دچار افت تولید شوند، صنایع پاییندستی آن مانند خودروسازی، لوازمخانگی، نفت و گاز، ساختوساز و… هم دچار مشکل میشوند.
وی اظهار کرد: فقط ذوبآهن اصفهان و فولاد زرند متکی به گاز نیستند. جمع ظرفیت تولید آنها فقط حدود چهار میلیون تن است اما حدود ۳۰ میلیون تن ظرفیت تولید فولاد کشور کاملا به گاز متکی است.
سهم ۷ درصدی زنجیره فولاد از مصرف گاز
اسدالله فرشاد عضو هیاتمدیره انجمن فولاد نیز با بیان اینکه سهم کل زنجیره فولاد از مصرف گاز کشور حدود هفت درصد است، گفت: از مسوولان وزارت نفت و صمت درخواست داریم که در اعمال محدودیتهای مصرف گاز، انصاف و عدالت را رعایت کنند و بار محدودیت را بر دوش یک صنعت خاص نیندازند. او تصریح کرد: اعمال محدودیت باید بهصورت برنامهریزیشده و هدفمند باشد تا در شرایط اضطراری کمبود گاز، کمترین آسیب به صنایع و اقتصاد کشور وارد شود.
عضو هیاتمدیره انجمن فولاد خاطرنشان کرد: در مذاکرات خود با مسوولان وزارت نفت و وزارت صمت تاکید داشتهایم که اگر به هر دلیلی قرار است محدودیت مصرف گاز به صنعت آهن و فولاد تحمیل شود، اولا تولیدکنندگان زنجیره فولاد در اینباره باید توجیه شوند و ثانیا اعمال محدودیتها باید بهصورت برنامهریزیشده باشد. نباید بهصورت ناگهانی و یکباره از شرکتها درخواست شود تا مصرف گاز خود را شدیدا کاهش دهند.
ظرفیت گاز دو برابر نشد
در ادامه سیدرسول خلیفه سلطانی دبیر انجمن فولاد ایران گفت: ما تولیدکنندگان فولاد به دنبال اعتراض نیستیم بلکه مباحث را به عنوان یک چالش، به گوش مسوولان میرسانیم. همانطور که پس از سمینار چالش برق متوجه شدیم مشکل گاز بسیار مهمتر و تاثیرگذارتر است ولی از آنجا که زنجیره صنایع معدنی در مقابله با چالشی مثل آب، همراهی و همکاری مشترک را نشان دادند انتظار داریم با همفکری چالش گاز را هم حل کنیم.
دبیر انجمن فولاد ایران افزود: ده سال پیش مسوولان حوزه گاز مطرح کردند ظرفیت گاز دو برابر شده و توقع میرفت پس از این ده سال مجدد شاهد افزایش ظرفیت اینچنینی باشیم که نشد. با توجه به اینکه ما اطلاعی از این موضوع نداشتیم و برنامه آمادهای برای این شرایط نداشتیم، اکنون باید به سرعت راههایی برای حل این چالش بیابیم. مشابه همین موضوع در طرح هدفگذاری تولید ۵۵ میلیون تن فولاد نیز بوده که اطلاعی از این کمبود گاز نبوده است و در اجرایی شدن آن در مسیر دستیابی به ۵۵ میلیون تن تولید با مشکلات اینچنینی مواجه هستیم.
او گفت: مهمترین چالش صنعت فولاد در حال حاضر مساله تامین گاز است و حتی در تولید برق نیز به گاز نیاز است و این چالش باید با همکاری دولت و بخش خصوصی رفع شود.
وعده حل چالش
عزتالله اکبریتالارپشتی رییس کمیسیون صنایع و معادن مجلس نیز در این نشست گفت: قطعی گاز و برق در حال حاضر مهمترین نگرانی تولیدکنندگان فولاد در کشور است. او تصریح کرد: چالشی که در زمینه تامین انرژی صنایع وجود دارد، حاصل عملکرد بسیار ضعیف دولت قبلی است و با انگیزه بسیار بالای دولت جدید و عملکرد قوی آن، این چالش رفع خواهد شد.
این نماینده مجلس گفت: کمیسیون صنایع و معادن مجلس با جدیت تمام، موضوع کمبود انرژی را دنبال میکند. جلسهای اخیرا در این کمیسیون با وزیر نیرو و مدیرعامل شرکت ملی گاز داشتیم. وزیر نیرو در این جلسه در مورد راهکارهای رفع قطعی برق توضیحات خوبی داد و وعده داده شد که مشکل برق حل خواهد شد. به همین ترتیب، مدیرعامل شرکت ملی گاز نیز قول داد که مشکلات مربوط با کسری گاز با روشهای مختلف حل شود.
در تولید برق خورشیدی سرمایهگذاری انجام نمیشود
در ادامه حسن سیدآبادی مشاور مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با بیان اینکه مجلس و شرکت ملی گاز آماده کمک به تامین گاز صنعت فولاد هستند، گفت: باید به ظرفیت واردات ۴۰ میلیون مترمکعبی و همچنین ساماندهی مصرف داخلی توجه کرد.
سیدآبادی با اشاره به لزوم انسجام در مطالبهگری اظهار کرد: طی جلسات مختلف با فریدون حسنوند، رییس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، محمدباقر قالیباف، رییس مجلس و مجید چگینی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران بر این مساله تاکید شد که هر کمکی که از عهده مجلس و شرکت ملی گاز بر میآید برای صنعت فولاد انجام شود.
وی افزود: در حال حاضر ظرفیت واردات گاز در حد ۴۰ میلیون مترمکعب از دو مجرای خط انتقال از ترکمن گاز وجود دارد. هماکنون پنج میلیون مترمکعب با سواپ گاز محقق شده بنابراین همچنان ۳۵ میلیون مترمکعب ظرفیت خالی وجود دارد.
سیدآبادی با اشاره به مصرف شهرکهای صنعتی گفت: مصرف ناحیه و شهرکهای صنعتی در بخش خانگی قرار گرفته است. همچنین در مراکز مذهبی مصرف گاز مجانی شده است. با این شرایط مشخص است که وضعیت به هم میریزد. او تصریح کرد: اگر ساماندهیهای لازم انجام شود مشکلی برای تامین خوراک گاز برای صنعت فولاد و پتروشیمی نداریم.
وی ادامه داد: در ایران کویرهای بسیاری وجود دارد که میتوان از آن برای تولید برق خورشیدی استفاده کرد. او با بیان اینکه چرا در تولید برق خورشیدی سرمایهگذاری انجام نمیشود، خاطرنشان کرد: به نظر میرسد اگر تشکل شکل گرفته در این خصوص منسجم باشد، شرکت ملی گاز و مجلس کمک میکنند تا به افق ۱۴۰۴ و تولید ۵۵ میلیون تن فولاد برسیم.
طرف ترکمنی میگوید گازی برای صادرات ندارد
در ادامه این سمینار، هوشنگ فلاحتیان معاون برنامهریزی وزارت نفت نیز به بیان نظرات خود پرداخت و گفت: ذخایر عظیم گاز طبیعی در کشور، نیروی محرکه رشد و توسعه واحدهای احیای مستقیم و رشد تولید فولاد در کشور بوده است.وی گفت: سهم صنعت فولاد از مصرف گاز خطوط سراسری کشور ۳/۵ درصد است. تراز گازی کشور در حال حاضر در فصل سرد سال منفی ۲۰۰ میلیون مترمکعب در سال است و در صورت روند موجود، احتمالا کسری گاز تا سال ۱۴۰۴ به ۲۵۰ میلیون مترمکعب در روز و تا سال ۱۴۱۰ به ۳۵۰ میلیون مترمکعب برسد.
این مقام مسوول گفت: واردات گاز راه مناسبی برای رفع چالش تامین گاز است اما طرف ترکمنی در حال حاضر میگوید گازی برای صادرات ندارد.
وی افزود: احداث ۱۲ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی توسط صنعت فولاد و صنایع معدنی در صورتی که این واحدها همگی نیروگاههای متداول گازی باشد به ۷۵ میلیون مترمکعب در روز گاز یعنی معادل سه فاز پارسجنوبی نیاز دارد.
وی گفت: این امکان وجود دارد که بخش بخار نیروگاههای موجود را راهاندازی کرد و این نیروگاهها را به سیکل ترکیبی تبدیل کرد و بدون نیاز به سوخت اضافه، ۷۳۰۰ مگاوات ظرفیت جدید نیروگاهی ایجاد کرد. شرکتهای فولادی میتوانند در این زمینه سرمایهگذاری کنند و نیروگاههای گازی موجود را به سیکل ترکیبی تبدیل کنند. فلاحتیان گفت: وزارت نفت برای پیشبرد پیشنهاد مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه مبنی بر تعویض بخاریهای بخش خانگی که راندمان پایینی دارند با بخاریهای با راندمان بالا، آمادگی دارد.
وی ادامه داد: گریزی از این وجود ندارد که برای رفع چالش تامین گاز به سراغ افزایش بهرهوری مصرف انرژی برویم. وقتی میبینم مصرف گاز صنایع محدود میشود، افسوس میخورم و از درون میسوزم. موارد کوچکی مثل دوجداره کردن پنجره منازل، مصرف گاز را کاهش میدهد و باید در زمینه کاهش مصرف گاز در بخش خانگی، سرمایهگذاری صورت گیرد.
وی افزود: وزارت نفت برای همکاری با شرکتهایی که قصد دارند در زمینه بهینهسازی مصرف انرژی سرمایهگذاری کنند، آمادگی کامل دارد.
فلاحتیان بیان کرد: در حوزه جمعآوری گازهای همراه فضا برای سرمایهگذاری شرکتهای فولادی وجود دارد و وزارت نفت آماده همکاری با سرمایهگذاران در این زمینه است.
گاز در صنعت فولاد جایگزینی ندارد
در ادامه کسری غفوری، مدیرعامل مجتمع فولاد خراسان با بیان اینکه فولاد خراسان اولین شرکت فولادی بود که مشمول محدودیت مصرف گاز شد، تصریح کرد: به محض اینکه کمبود گاز ایجاد میشود، گاز صنعت فولاد را قطع میکنند. در صورتی که گاز در صنعت فولاد جایگزینی ندارد و این صنعت، یک صنعت پیشران است.
غفوری تصریح کرد: قطع گاز صنعت فولاد، یک بازی باخت- باخت برای دولت و شرکتهای فولادی است. ۵۵ روز قطعی گاز صنعت فولاد باعث میشود که ۱۲ تا ۱۴ درصد از برنامه تولید فولاد عقب بمانیم. با قطع گاز، صادرات فولادیها کاهش مییابد و در بازار ارز، دچار بی ثباتی میشویم.
مدیرعامل مجتمع فولاد خراسان ادامه داد: واردات گاز تنها راهحل چالش گاز در کوتاهمدت است. در واردات گاز، وزارت نفت به ما کمک کند تا خودمان بتوانیم واردات گاز را انجام دهیم. او تاکید کرد: فولادیها حاضر به سرمایهگذاری در حوزه SNG و LNG هستند.
بهرهوری نامناسب در حوزه انرژی
امیرحسین نادری مدیرعامل شرکت سرمایهگذاری توسعه معادن و فلزات نیز بهرهوری نامناسب را چالش اصلی در حوزه انرژی اعلام کرد و گفت: بخش معدن و صنایع معدنی آمادگی سرمایهگذاری برای رفع مشکلات مربوط به تامین انرژی را دارد.
نادری با اشاره به محدودیتهای تامین انرژی بخش تولید گفت: در حوزه انرژی، چالش اصلی در بخش بهرهوری نامناسب است.
مدیرعامل شرکت سرمایهگذاری توسعه معادن و فلزات با تاکید بر ضرورت اصلاح جایگاه صنعت در بین مسوولان و متولیان حوزه انرژی افزود: در حال حاضر تامین انرژی به عنوان نهاده تولید، یکی از چالشهای تولیدکنندگان فولاد است.
نادری با یادآوری شرایط بازار بینالمللی فولاد، به هزینههای تولید اشاره کرد و گفت: برای استفاده از فرصتی که در بخش صادرات وجود دارد، باید وضعیت و میزان تولید خوب داشته باشیم.
وی با اعلام آمادگی بخش معدن و صنایع معدنی برای سرمایهگذاری در حوزه انرژی برای حل مشکلات این حوزه، به تجارب موفق سرمایهگذاری در حوزه تامین آب و برق مورد نیاز بخش معدن و صنایع معدنی اشاره و اظهار کرد: برای کمک به تولید و رونق بخش معدنی لازم است مشکلات و چالشهای این بخش شناسایی و تعریف شوند و سپس در راستای رفع آنها سرمایهگذاری صورت گیرد.